انتظار منتظر

شناخت ولیّ خدا و امام عصر(ع) تنها راه نجات و رستگاری است كه با درخواست از ذات اقدس خداوند و مجاهدة علمی و عملی شدنی است

وعده نجات از جهالت و رهايی از ظلمت گمراهی، دل انسان‌های بصير را از ديرباز به خود مشغول داشته است، به همين سبب بعضی شاگردان خاص اهل بيت(ع) برای يافتن طريق هدايت سؤالاتی دربارة معرفت آخرين حجّت الهی در محضر ايشان مطرح كرده‌اند، چنان‌كه جناب «زراره» می‌گويد: از امام صادق(ع) شنيدم كه فرمود: قائم ما پيش از قيام خود، غيبتی طولانی خواهد داشت. عرض كردم: چرا؟ فرمود: اگر ظاهر باشد او را می‌كشند؛ سپس فرمود: ای زراره! اوست كه انتظارش را می‌كشند و مردم در ولادتش شك می‌كنند؛ برخی می‌گويند پدرش از دنيا رفته و فرزندی از خود به جای نگذارده است؛ بعضی می‌گويند در شكم مادرش است؛ گروهی گويند غايب است؛ دسته‌ای گويند به دنيا نيامده و عدّه‌ای ديگر گويند دو سال قبل از وفات پدرش به دنيا آمد! همان، موعود منتظر است؛ ولی خدای والا می‌خواهد تا شيعيان را بيازمايد و در اين آزمايش دشوار، باطل‌گرايان دچار ترديد می‌شوند

زراره كه گويا از چنين فضای پر شبهه‌ای هراسناك شده و به فكر چاره افتاده بود، می‌گويد: به امام صادق(ع) عرض كردم فدايتان شوم!

 اگر من در آن زمان بودم چه كنم؟ آن حضرت فرمود: اگر آن زمان را ادارك كردی، پيوسته دل به اين دعا مشغول دار (اللّهم عرّفنی نفسك، فأنّك إن لم تعرفنی نفسك لم أعرف نبیّك، اللّهم عرّفنی رسولك، فإنّك إن لم تعرّفنی رسولك لم أعرف حجّتك. اللّهم عرّفنی حجّتك، فإنّك إن لم تعرّفنی حجّتك ضللت عن دينی).۱
برای شناخت مقام والای امامت و شخصیّت منحصر به فرد امام عصر(ع) راه‌های فراوانی هست؛ بررسی دعاها و زيارت‌هايی كه از خود امام عصر(ع) رسيده است و يا فرموده امامان ديگر(ع) دربارة آن حضرت از بهترين اين راه‌هاست.

همان‌گونه كه تأمّل در عبارات نهج‌البلاغه، سخنان سیّد الشهدا(ع) از آغاز تا پايان حادثه كربلا، معارف بلند صحيفة سجّاديه گويای برنامه‌های امام علی، امام حسين و امام سجّاد(ع) اند و از ايجاد حوزه‌های علمی و برگزاری مناظرات علمی برنامه صادقين(ع) استنباط می‌شود، از ادعية مأثور يا مرتبط با امام عصر(ع) برنامه‌های ايشان فهميده می‌شود؛ زيرا وقتی امامی دعا می‌كند، علاوه بر مقتضيات دعا، ويژگی‌های امامت و وظيفة امام در برابر امّت و چگونگی پيوند امام با امّت و تأثير ملكی و ملكوتی امام را تشريح می‌كند.
آيت‌الله جوادی آملی:
كسی كه می‌خواهد وجود مبارك ولیّ‌عصر(ع) را بشناسد، بهتر است زيارت‌ها و دعاهای مرتبط با آن حضرت را به دقت بررسی كند، تا به حريم معرفت آن امام همام بار يابد

از سوی ديگر، شناخت امام زمان(ع) مراتبی دارد كه تأثيرگذاری آنها در زدودن غبار جاهلیّت و پاك كردن گرد تحجّر و ارتجاع يكسان نيست؛ زيرا آثار هر مرتبه از معرفت در تبيين انتظار حقيقی و صحيح، با مرتبه ديگر متفاوت است؛ مثلاً شناخت شناسنامه‌ای امام عصر(ع) و دانستن تاريخ ولادت و زمان غيبت صغرا و كبرا و امثال آن، هرگز همانند معرفت معنای حقيقی امامت و شناخت حقيقت ولايت و انطباق انحصاری آن شخصیّت حقوقی در فلان شخص حقيقی نخواهد بود.
در روايت كلينی و صدوق است كه ولی امر با اين خصوصیّات شناخته می‌شود: «اعرفوا الله بالله و الرسول بالرسالة و أولی بالامر بالمعروف و العدل و الاحسان؛ خدا را با خدا، رسول را با رسالت و اولی‌الامر را با امر كردن به معروف و عدل و احسان بشناسيد».۲

 در نقل فرمودند: "... بالمعروف و العدل و الاحسان؛ ... با معروف و عدل و احسان". "نه بالأمر بالمعروف؛ امر كردن به معروف"، زيرا امام با معروف، عدل و احسان شناخته می‌شود نه با امر به آنها، آن كه ولی خداست و ولايت امر را بر عهده دارد به دستور دادن به معروف، عدل و احسان بسنده نمی‌كند، بلكه سنّت او معروف و سيرتش عدل و سريرة او احسان است.
۱.الکافی، ج۱، ص۳۳۷؛ کمال‌الدّین، ج۲، ص۱۲٫
۲.الکافی، ج۱، ص۸۵؛ التوحید، صدوق، ص۲۸۶٫